ابزار سفالگری

وقتی واژه ابزار به گوشمان می‌خورد، ممکن است ناخودآگاه اشکال ابزارهای زمان‌های دور در ذهنمان شکل ببندد که چگونه و برای چه کاری تولید می‌شدند.

تاریخچه سفالگری

به اشیاء ساخته شده از گل پخته شده، سفال گویند و سفالینه همان سفال ساخته شده است.
به هنرمند سازنده سفال، سفالگر گفته می شود و سفالگری صنعتی است آمیخته به هنر که منجر به تولید سفالینه می شود.
با توجه به این که مواد اولیه سفالگری همان خاک، آب و آتش است می توان تصور کرد که؛
در تمام مناطق و سرزمین های مسکونی مواد اولیه سفالگری وجود داشته و بشر از سال های دور به این صنعت روی آورده است.
سفالگری نشانه ای از زندگی اجتماعی و تمدن بشری است.
و هر سرزمین و ملتی با توجه به آداب و رسوم و سلایق خود، از نشانه ها، اشکال و تزئینات ویژه ای برای جلوه دادن به سفال استفاده کرده است.

 

تاریخچه سفالگری در ایران

فلات ایران یکی از مهم ترین مناطق در آسیای غربی است که در پیدایش و گسترش صنعت سفالگری نقش داشته است.

اشیای سفالی بسیاری در کاوش های باستان شناسی ایران زمین به دست آمده است،
که مربوط به هشت تا ده هزار سال پیش از میلاد می باشد.
برخی از باستان شناسان آغاز سفالگری را از ایران می دانند؛
که با توجه به آثار کشف شده از سفالینه هایی مربوط به 8 هزارسال پیش از میلاد،
در البرز مرکزی و کوهستان های بختیاری این نتیجه گیری حاصل شده است.
مشخصه اصلی سفالگری در فلات ایران، سفال قرمز رنگ و منقش به نقش های زیبا و بی بدیل است.
این نوع سفال به طور کامل دست ساز بوده و از خمیری مخلوط با خاک رس، پودر شن و گیاه خرد شده ساخته شده است.
عمده منطقه ای که این نوع سفال در آن یافت شده منطقه چشمه علی، اسماعیل آباد، تپه زاغه، تپه شهریار، حصار و تپه سیلک می باشد.

ابزار چیست؟

ابزارها وسایلی هستند که معمولا طی شکل‌گیری وسیله مورد نظر مصرف نمی‌شوند و برای یک هدف مشخص یعنی تولید و خلق چیزی استفاده می‌شوند.

ابزار، ما انسان‌ها را قادر به انجام کارهایی کرد که بدنمان توان انجام آن را ندارد.

در واقع ابزار و ابزار سفالگری اشیایی هستند برای ساختن و تولید وسیله‌ایی دیگر و یا برای خلق اثر هنری کاربردی و غیرکاربردی همچون سفالینه‌ها!

پس ابزار سفالگری نیز مانند خود سفالگری تاریخ دیرینه‌ایی دارد.

خوب است سری به تاریخ بزنیم تا فرایند شکل‌گیری ابزارها و همین‌طور ابزار سفالگری را به صورت امروزی بفهمیم،

چرا که امروزه سفالگری بعنوان رشته هنرهای تجسمی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود پس فرایند شکل‌گیری تمام ابزار و مواد آن برای ما مهم می‌شود.

انسان‌های دوران پارینه‌‌سنگی، نخستین انسان‌هایی بودند که از ابزارهایی سنگی خام برای ادامه حیات خود استفاده می‌کردند.

در ادامه چون نیازهای بشر بیشتر و پیچیده‌تر ‌شد، به ابزارهای پیچیده‌تر، برای کاربردهای متفاوت‌تری از جمله ساخت ظروف گلی برای نگه‌داری غذا، آب و گاه حتی برای اجرای آیین و مراسمی خاص نیاز پیدا کردند.

می‌گویند هر چه زمان بیشتر به سمت اکنون پیش می‌آید کاسه سر انسان که مغز در آن نهفته است گنجایش بیشتری پیدا می‌کند

و انسان تبدیل به انسان کارورز می‌شود و به تبع آن ابزارسازی متکامل‌تر، تخصصی‌تر و گوناگون‌تر می‌شود.

ابزار کار سفالگری نیز در بطن همین تاریخ و داستان شکل گرفت و رشد کرد.

معرفی جامع ابزار سفالگری

ابزار سفالگری را به ۴ دسته می‌توانیم تقسیم‌ کنیم:

۱-وسایل اولیه سفالگری برای آماده‌سازی و شروع کار:

میزکار، چند ظرف پلاستیکی، کاسه، سطل، لیسه، بیلچه، گونی، تخته گچی و چوبی، الک، ورقه‌های نایلونی.

۲- ابزار سفالگری مخصوص شکل‌دهی بدنه و ساخت سفالینه‌ها:

چرخ سفالگری یا صفحه گردان رو میزی، سنگ گل‌فشاری، گل تراش، تیماج، مشته، قالب، چسب، ورقه‌های شکل‌دهنده، تراش‌دهنده، کاردک، اسفنج، سوزن (درفش)، مفتول سیمی، وردنه و نایلون.

۳- وسایل سفالگری مخصوص ظریف کاری و تزیین سفال:

ابزاره کاهنده، تراش دهنده و برش دهنده، اسفنج، رنگ پاش، قلم مو، تخته شاسی، خط کش، مداد، پرگار، رنگ زیر لعابی، ابزار نقاشی روی سفال.

۴-ابزار سفالگری ای که پیشرفته تر هستند و برا پخت و نهایی کردن سفال استفاده می‌شوند:

کوره، خشک‌کن، وسایل کمکی نسوز، دستکش، ماسک و انبر.

راهنمای خرید ابزار سفالگری

خب احتمالا حالا که تقریبا لوازم سفالگری را شناختید

و می‌دانید هرکدام از این ابزار کار سفالگری برای کدام بخش از کار به دردتان می‌خورد، به قصد خرید ست ابزار سفالگری راهی بازار یا سایت‌های آنلاین می‌شوید.

قیمت ابزار سفالگری می‌تواند خیلی زیاد یا خیلی کم باشد! کافیست شما نیاز خودتان را بشناسید.

احتمالا برای اینکه بدانید به چه ست ابزاری برای شروع یا برای حرفه‌ای شدن نیاز دارید،

باید یکی دو جلسه آموزش سفالگری ببینید یا با یک با سفالگر باتجربه مشورت کنید.

اما در اینجا هم اطلاعاتی برای خرید ابزار سفالگری به شکلی که برایتان به‌صرفه باشد پیدا می‌کنید. پس با ما باشید.

خرید ست ابزار سفالگری برای مبتدیان

وقتی در کاری مبتدی هستید در شروع نیازی به هزینه کردن چندانی برای لوازم و ابزار آن کار ندارید.

هزینه کردن و برای مثال خرید ست کامل لوازم سفالگری برای وقتی که نمیدانید اصلا این رشته را دوست دارید یا نه، کار معقولی نیست.

در اینجا ست‌ ابزار ضروری سفالگری همراه با قیمت را برای شروع کار معرفی می‌کنیم تا اگر مبتدی هستید با خرید کمترین وسایل سفالگری کارتان را شروع کنید.

خاک یا گل: پیشنهاد میکنیم اگر مبتدی هستید گل آماده سفالگری را بخرید.

چون در صورت خرید خاک جدا، نیاز به اندازه‌گیری چسبندگی و انقباض و تخلخل دارید.

اما گل‌های آماده موجود در بازار با چسبندگی و انقباض و تخلخل استاندارد آماده‌ی ساخت هستند.

 

ابزار شکل‌دهی ضروری سفال: چرخ سفالگری یا صفحه گردان رومیزی، یک قطعه چرم برای شکل دهی لبه کار، یک ابزار برای تراش، سمباده، سوزن.

یک ست ۶عددی لوازم ضروری سفالگری (بجز چرخ سفالگری) حدود ۱۵۰هزار تا ۲۰۰هزارتومان قیمت دارد.

نیازتان به چرخ سفالگری را در روزهای اول با یک صفحه گردان رومیزی حل کنید و بعد از مدتی چرخ بخرید.

چرخ سفالگری در دو نوع پدالی یا بدون پدال موجود است و باتوجه به اینکه ابزار سفالگری برقی و حرفه‌ایست قیمت بالاتری نسبت به سایز لوازم سفالگری دارد.

قیمت چرخ‌های سفالگری بسیار متغیر و میانگین حدود ۲۵ میلیون تومان است (قیمت تابستان ۱۴۰۱).

در این سایت خرید ابزار سفالگری چند نمونه ابزار را با قیمت دلاری و ریالی ببینید.

ابزاری برای تزئین: اگر قصد پختن و تزئین کردن حجم سفالی را داشته باشید نیاز به کمی رنگ و قلم مو و مداد و پرگار هم پیدا می‌کنید.

 چه ابزار و وسایلی برای سفالگری در خانه نیاز است؟

به‌طورکلی ابزارهای سفالگری که موردنیاز است را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:

• وسایل و تجهیزاتی که نیاز دارید تا خاک و گل اولیه را با آن آماده کنید
• تجهیزات شکل‌دهی بدنه
• ابزار تزئین محصول
• تجهیزات پخت ظروف پس از ساخت

وسایل و تجهیزاتی که نیاز است تا خاک و گل اولیه را آماده کنیم شامل سطل، بیلچه، کاردک، گونی، پتک، تخته گچی، تخته چوبی، میز کار، لیسه، ظروف پلاستیکی، الک و ورقه نایلونی می‌شود.

تجهیزات شکل‌دهی بدنه ظروف سفالی

برای تجهیزات شکل‌دهی ظروف سفالی به موارد زیر استفاده می‌شود:

1. چرخ سفالگری (چرخ‌ سفالگری در دو نوع پایه‌ای و برقی در بازار موجود می‌باشد)
2. میز کار و ورقه‌های شکل‌دهنده
3. قالب
4. ابزار مربوط به تراش و دورگیری
5. سمباده

یک سری ابزارهای جانبی هم وجود دارند که در خلال کار به آن‌ها نیاز پیدا خواهد شد،

این ابزارها شامل مواردی چون کاردک، سطل، سیم مفتولی، نایلون، وردنه و… هستند که هنگام شکل‌دهی ظروف سفالی، موردنیاز فرد خواهد بود اما جزء تجهیزات اصلی محسوب نمی‌شود.

چرخ سفالگری

چرخ سفالگری اولین و مهم‌ترین وسیله‌ای است که در هر کارگاه وجود دارد. ساختار چرخ سفالگری ساده و به‌ دور از هرگونه پیچیدگی است.

به همین دلیل به‌ آسانی می‌توان روش کارکردن با آن را آموخت.

چرخ سفالگری از یک میز و یک نیمکت ساخته شده است که روی میز یک صفحه گرد وجود دارد،

این صفحه گرد توسط یک میله عمودی به یک صفحه نسبتا بزرگ‌تر متصل شده است و این دو صفحه به‌صورت افقی کاملا موازی یکدیگر قرار می‌گیرند.

چرخ‌ سفالگری پایی طوری طراحی شده‌ که وقتی سفالگر پشت میزش می‌نشیند، پایش به چرخ زیرین رسیده و صفحه را به حرکت درآورد.

برخی از کارگاه‌های سفالگری تدبیر دیگری می‌اندیشند و با گذاشتن یک الکتروموتور، ساختاری را ایجاد می‌کنند که دیگر نیاز نباشد تا سفالگر از پای خود برای به حرکت درآوردن صفحه زیرین استفاده کند.

اصطلاحا به این چرخ‌ها، چرخ‌های سفالگری برقی می‌گویند.

سال‌هاست که در عرصه هنر سفالگری، چرخ‌های سفالگری برقی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند.

با تمامی این تفاسیر اساتید این هنر، هنوز هم استفاده از چرخ‌های پایه‌ای را جهت کسب مهارت در اولویت آموزش‌های خود قرار می‌دهند.

ابزار تراش

معروف‌ترین ابزار تراش که در تمام کارگاه‌های سفالگری سنتی به چشم می‌خورد ماله است.

ماله یک ابزار و پرداخت قسمت‌های داخلی و اضافی سازه سفالی می‌باشد.

البته که در کارگاه‌های بزرگ سفال و سرامیک‌سازی ابزارهای تراش متعددی با اندازه‌های مختلف پیدا می‌شود.

ابزارهای شکل‌دهنده

منظور از ابزارهای شکل‌دهنده همان قالب‌ها هستند.

این قالب‌ها از جنس‌های مختلفی مانند چوب، فیبر، فلز و… ساخته می‌شوند؛

از این قالب‌ها عموما برای محدب و مقعر کردن بدنه سفال، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ابزارهای تزئینی

ابزارهای زیادی برای تزئین سازه‌های سفالی

مانند ابزار برش، رنگ‌پاش، قلم‌مو، تخته شاسی، مداد، پرگار، قالب طراحی و… وجود دارند که برای سفالگری در خانه هم می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

تجهیزات پخت ظرف سفالی

تجهیزاتی که برای پخت ظرف سفالی نیاز خواهد شد شامل موارد زیر است:

• کوره
• خشک‌کن
• انبر
• دستکش (بیشتر جزو دسته ابزار حفاظتی محسوب می‌شود)

خاک رس مناسب براس سفالگری چه خاکی است؟

مهم‌ترین بخش سفالگری انتخاب خاک رس مناسب برای ساخت سازه سفالی موردنظر سفالگر است.

خاک رس انواع مختلفی دارد که در ادامه محتوا هر یک از آن‌ها معرفی خواهد شد:

 رسوبی

خاک رس‌ رسوبی به دلیل مسافت طولانی که طی می‌کنند تا تبدیل به خاک شوند، دارای دانه‌های تشکیل‌دهنده بسیار ریز و فشرده می‌باشند.

با تمامی این تفاسیر گاهی با ذرات ناخالصی چون منیزیوم، فلزات قلیایی، گرانیت، کوارتز و…. ترکیب می‌شوند.

سفالگران با توجه به تجربه و صلاح دیدشان، هنگام ورز و آماده‌سازی گل رس، پودر سنگ‌ریزه و ماسه را به میزان مختلف به ماده اصلی اضافه می‌کنند.

گلوله‌ای

خاک رس گلوله‌ای برخلاف نوع رسوبی‌شان چون زیاد جابه‌جا نمی‌شوند و در یک‌لایه از زمین تشکیل می‌شوند،

با مواد دیگر ترکیب نشده و به‌صورت گلوله‌ای درمی‌آیند، به همین دلیل تنها 20 درصد خاصیت انقباضی دارند.

 قرمز

خاک‌ رس قرمز معمولا در نقاطی که مواد آهنی و رسوبات سنگی وجود دارند تشکیل می‌شوند،

به همین دلیل اکسیدهای آهن موجود در خاک بر استحکام و پخت سازه سفالی تأثیر بسیاری دارند. ترکیبات خاک‌ رس قرمز متنوع هستند،

همین باعث می‌شود تا گاهی درجه پختشان به 1200 هم برسد.

این خاک‌ها معمولا در دمای 1000 تا 1200 درجه پخته می‌شوند و با توجه‌ به ساختارشان ممکن است رنگ نخودی، قرمز یا زرد به خود بگیرند.

 آهکی

خاک‌ رس آهکی معمولا دارای ترکیباتی مثل ماسه، شن، مواد آهکی، مواد گدازنده هستند که در اصطلاح زمین‌شناسی به آنها فلدسپات گفته می‌شود.

به‌دلیل وجود ترکیبات ناخالص به مقدار زیاد در این خاک خاصیت شکل‌پذیری تقریبا سختی دارند،

به‌همین دلیل باید به میزان حرارت و زمان پختشان بسیار دقت شود تا ساختار خود را حفظ کنند و دچار ترک‌خوردگی نشوند.

 دیرگداز

خاک رس‌ دیرگداز معمولا درصد زغال‌سنگ بالایی دارند و از سنگ‌های معدنی سخت ساخته شده‌اند.

مولکول‌های سازنده این خاک سبب می‌شود تا خاصیت شکل‌پذیری بسیار کمی داشته و به حرارت نسبتا بیشتری برای پخت احتیاج داشته باشند.

فروشگاه اینترنتی تتیس مرجع خرید ابزار و ملزومات سفالگری با بهترین قیمت و گارانتی اصالت کالا